[:mk]Автор: Др. Маја Камбовска
Краток осврт на новиот Пакет мерки за дигитални сервиси и пазари
На 15.12.2020 Европската комисија го објави пакетот законодавни предлози под име „Пакет мерки за дигитални сервиси„. Овој пакет е една од клучните иницијативи на сегашната постава на Европската комисија. Пакетот се состои од два законодавни предлози – предлог на Регулатива за единствен пазар за дигитални услуги (Акт за дигитални услуги – Digital Services Act), и предлог на Регулатива за натреварувачки и правични пазари во дигиталниот сектор (Акт за дигитални пазари – Digital Markets Act). Изборот на регулатива како правен инструмент укажува на тоа дека ЕУ сака да ја регулира оваа област на унифициран начин, без можност за отстапување во националните правила.
Новите правила ќе го променат начинот на кој компаниите пружаат и користат дигитални услуги во рамки на ЕУ. Тие се однесуваат не само на големите играчи, односно големите онлајн платформи, туку на поголемиот број субјекти кои пружаат некакви дигитални услуги како и на нивните деловни корисници. Тие исто така имаат за цел да ја подобрат заштитата на правата на потрошувачите во онлајн средината.
Актот за дигитални услуги ќе воведе правно обврзувачки правила за сите дигитални сервиси кои поврзуваат потрошувачи со пазари на стоки, услуги или содржини. Овој пропис се надоврзува на неколку сродни прописи на ЕУ, особено на Директивата за е-трговија, на Регулативата за платформи и бизнис корисници (P2B Regulation) која почна да се применува во јули 2020, како и на Директивите кои се дел од Новиот Договор за Потрошувачи (чија национална транспозиција е во тек). Новите правила се однесуваат на повеќе прашања, меѓу кои справување со нелегални или потенцијално штетни содржини онлајн особено во насока на поголема транспарентност, режим на одговорност на онлајн провајдери за содржини на трети страни со зајакнати обврски во однос на веќе постоечките во Директивата за е-трговија, особено во однос на постапката за „нотификација и отстранување„ (notice and takedown), обврски за проверки на снабдувачи за да се зајакне транспарентноста и законитоста во е-тргувањето, заштита на права на корисниците онлајн. Дополнителни обврски се предвидени за „многу големи платформи„, дефинирани како платформи кои имаат над 45 милиони активни месечни корисници во ЕУ. Овој пропис ги регулира не само субјектите кои пружаат услуги на информатичко општество, односно дигитални услуги како што се социјални мрежи, онлајн пазари, или онлајн платформи, туку и нивните деловни корисници.
Актот за дигитални пазари содржи мерки за надминување на негативните последици од одредени видови однесување на платформите кои имаат карактеристики на „вратари„ (gatekeepers) во единствениот пазар. Овој пропис се надоврзува на правилата на ЕУ за конкуренција. Она што карактеризира една платформа како „вратар„ е доколку истата служи како мост помеѓу деловните корисници и нивните клиенти, и истата ужива значителна и трајна доминантна позиција на пазарот. Критериумите кои треба да се исполнети за да потпадне една платформа под правилата на овој Акт се построги отколку прагот предвиден во Актот за дигитални услуги. Во принцип, само големите „суштински сервиси„ како пребарувачи, социјални мрежи, одредени месинџер сервиси, оперативни системи и сервиси за онлајн посредување (онлајн пазари) може да бидат предмет на регулирање на овој Акт. Овој пропис воведува забрани на одредени нечесни практики и обврски за ваквите платформи, како што е забраната за дискриминација во корист на сопствените услуги, обврска за обезбедување интероперабилност со платформата, обврски за споделување на податоци генерирани од деловни корисници и од нивните клиенти во текот на користење на платформата. На Европската комисија ѝ се дадени овластувања да спроведува пазарни истраги со цел да идентификува нови сервиси или пак нови нечесни практики.
Следни чекори
Нареден чекор во законодавниот процес е разгледување на двата предлози од страна на Европскиот Парламент и од државите членки во рамки на Советот. Откако овие две институции ќе усвојат своја позиција за секој од двата предлози, сите три институции ќе треба во процес на „тријалог„ да постигнат конечен компромис. Со оглед на важноста и комплексноста на материјата, може да се очекува овој процес да трае околу 2 години додека не се постигне договор околу конечниот текст кој ќе биде усвоен.
Релевантност на овој пакет за интеграцијата на Република Северна Македонија во ЕУ
Со оглед на тоа што дигиталната агенда е еден од врвните политички приоритети на ЕУ, и во стратешките документи кои се однесуваат на евро-интеграција на државите од Западен Балкан овие политики исто така се истакнуваат како приоритетни. Дигиталната агенда беше утврдена како една од шесте клучни иницијативи во Стратегијата за Западен Балкан од 6.02.2018. Како следен чекор, беше усвоена засебна Дигитална агенда за Западен Балкан (25.06.2018) со која шесте држави се обврзуваат да преземат одредени мерки во оваа сфера. Како последен документ во оваа низа, на 06.10.2020 година беше усвоен Економски и инвестициски план за Западен Балкан, во кој Европската Комисија јасно наведува неколку дигитални политики како приоритет, и посочува дека секоја држава во регионот треба да ја користи дигиталната стратегија на ЕУ како водечки принцип во дигиталната трансформација на економијата и општеството.
Кој ќе биде засегнат од овој пакет мерки?
Штом Регулативите бидат формално усвоени, тие ќе се најдат и во Националната програма за усогласување со правото на ЕУ, и македонските прописи ќе треба да се усогласат со овие правила. Иако овој процес за нас ќе започне дури за неколку години, субјектите кои ќе бидат засегнати од примена на овие правила треба да бидат свесни за нив уште отсега. Тоа се првенствено бизнис секторите активни во дигиталната сфера – компаниите од ИКТ секторот, интернет провајдери, продавниците кои пружаат услуги на е-трговија, домашните онлајн пазари, социјални мрежи. Исто така, потрошувачите и граѓанските организации имаат интерес од аспект на следење на почитувањето на транспарентноста и другите законски обврски кои ќе произлезат од овој пакет.
Дополнителни информации, вклучувајќи ги текстовите на предлог – Регулативите, ќе најдете на следната веб страна: The Digital Services Act package | Shaping Europe’s digital future (europa.eu)
[:en]
Author: Dr. Maja Kambovska, PhD
Brief overview
On 15 December 2020 the European Commission published a package of legislative proposals entitled “Digital Services Package”. This package is one of the key initiatives of this European Commission. It consists of two legislative proposals – a proposal for a Regulation on a single market for digital services (Digital Services Act), and a proposal for a Regulation for contestable and fair markets in the digital sector (Digital Markets Act). The choice of Reglation as a legal instrument indicates that the Commission wants to regulate this area in a unified way, without the possibility of differing rules at national level.
The new rules will affect the way different parties provide and use digital services in the EU. They will apply to big online platforms and to other providers of digital services. They will also apply to platforms‘ business users, as well as to consumers.
The Digital Services Act will introduce legally binding rules for digital services that connect consumers to markets for goods, services or content. This regulation builds on several existing EU measures, in particular the E-Commerce Directive, the Platforms – to – business Regulation (P2B Regulation), and the measures arising from the New Deal on Consumers. The proposal aims to address a number of issues, including dealing with illegal or potentially harmful content online especially by providing greater transparency, liability regime for digital services for third party content with stronger obligations than those from the E-Commerce Directive (especially in relation to the notice and takedown), obligations to vet suppliers as a means to strengthen transparency and legality in e-commerce, protection of consumers‘ rights. Additional obligations are provided for “very large platforms”, defined as platforms with over 45 million monthly active users in the EU. This proposal will apply not only to information society service providers – digital services such as social networks, online marketplaces, or online platforms, but also to business users of such services.
The Digital Markets Act contains measures to address certain types of behavior of platforms that have the characteristics of “gatekeepers” in the single market. This regulation builds on EU competition rules. What characterises a platform as a “gatekeeper” is if it is of a certain size defined by the proposal, it acts as a gateway between business users and consumers, and it has entrenched and durable market position. The criteria that must be met in order for a platform to fall under this Act are stricter than the threshold set out in the Digital Services Act. In principle, only large “core platform services” such as search engines, social networks, certain messaging services, operating systems and online intermediation services would be covered by this Act. The proposal introduces prohibitions on certain unfair practices and obligations for the platforms to which it applies, such as the prohibition of discrimination in favor of their own services, obligation to provide interoperability with the platform, obligation to give to the business users access to data generated by the business users‘ activities on the platform. The European Commission has authority to conduct market investigations in order to identify new services or new unfair practices.
Next steps
The next step in the legislative process is the consideration of both proposals by the European Parliament and the Member States in the Council. Once these two institutions adopt their positions on each of the two proposals, all three institutions will have to reach a final compromise in a “trialogue” process. Given the importance and complexity of the matter, this process can be expected to take around two years until agreement is reached on the final text.
Relevance of this package for the EU integration process of the Republic of North Macedonia
Given that the digital agenda is one of the top political priorities of the EU, these policies have been highlighted as a priority in all strategic documents related to the European integration of the Western Balkan countries. The digital agenda was identified as one of the six flagship initiatives in the Strategy for the Western Balkans from 6 February 2018. Next, a separate Digital Agenda for the Western Balkans was adopted on 25 June 2018, by which the six countries committed to take certain measures in this area. As the last document in this series, on 6 October 2020 the Economic and Investment Plan for the Western Balkans was adopted, in which the European Commission clearly states several digital policies as a priority, and points out that every country in the region should use the EU digital strategy as a guiding principle in the digital transformation of their economies and societies.
What will be the impact of these measures on North Macedonia?
Once the Regulations are formally adopted, they will be included in the National Program for Adoption of the EU acquis, and the relevant Macedonian laws and other regulations will have be aligned with these rules. Although this process will start in a few years, the entities that will be affected by the application of these rules should be aware of them already. These are primarily the business sectors active in the digital sphere – companies from the ICT sector that has a leading role in the Macedonian economy, including ISPs, e-commerce traders, domestic online marketplaces, social networks. Consumers‘ associations and civil society organizations should also take interest in terms of monitoring the compliance with transparency and other legal obligations that will arise from this package.
Additional information, including the texts of the proposals, is available on the website of the European Commission: The Digital Services Act package | Shaping Europe’s digital future (europa.eu)
[:]
0 Comments